Tranh minh hoạ Nguyễn Hiền. Nguồn: Tạp chí Văn nghệ.
Nguyễn Hiền sinh năm 1234 (có sách ghi là 1235) ở làng Dương Miện, huyện Thượng Hiền, phủ Thiên Trường, lộ Sơn Nam (nay là thôn Dương A, xã Nam Thắng, huyện Nam Trực, Nam Định). Từ nhỏ, Nguyễn Hiền đã nổi tiếng là thần đồng. 13 tuổi (năm 1247), ông đỗ trạng nguyên, được vua tặng bốn chữ “Khai quốc Trạng nguyên” rồi cho về nhà học hành, chờ ba năm sau khôn lớn mới bổ dụng.
Theo cuốn Những Trạng nguyên đặc biệt trong lịch sử Việt Nam, Nguyễn Hiền làm quan đến chức Thượng thư bộ Công. Ông hiến nhiều kế sách phò vua, giúp nước, đối phó với quân phương Bắc, Chiêm Thành. Ông cũng cho đắp đê quai vạc sông Hồng, đào kênh mương dẫn nước, giúp nông nghiệp phát triển.
Năm 1256 (có tài liệu ghi 1255), Nguyễn Hiền lâm bệnh nặng và qua đời ở tuổi 21. Nhà vua thương tiếc truy phong ông là “Đại vương Thành hoàng” và tôn làm thần ở 32 nơi.
