Cách thiết kế, tổ chức tiết dạy học nghe – kể ở tiểu học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực luôn được thầy cô quan tâm. Dưới đây là những Kinh nghiệm hay trong dạy học nghe – kể ở tiểu học mời thầy cô cùng tham khảo.
Một số kinh nghiệm hay
Tận dụng tranh minh họa sẵn có trong sách: Tổ chức trò chơi “Sắp xếp tranh theo đúng trình tự” trước khi kể. Tổ chức thi kể chuyện tại lớp: Lập bảng điểm thi đua, khuyến khích sự tự tin. Sử dụng sơ đồ tư duy để tóm tắt nhanh nội dung truyện trước khi HS kể. Kết hợp các phương tiện hỗ trợ hiện đại: Ghi âm – chiếu tranh – trình chiếu slide – kể chuyện bằng video. Liên hệ cảm xúc cá nhân của HS sau mỗi bài kể để phát triển phẩm chất đạo đức.
Hoặc thầy cô thực hiện tiết dạy theo hướng:
Tạo hứng thú ban đầu: Dùng tranh minh họa, âm thanh, câu đố, đóng vai, hoặc một tình huống bất ngờ để kích thích học sinh lắng nghe và tò mò kể lại. Có thể dùng phương pháp “Dự đoán trước khi nghe”: Đoán nội dung qua tiêu đề/tranh gợi mở.
Kết hợp linh hoạt giữa nghe và kể: Sau khi nghe mẫu, giáo viên gợi học sinh kể lại theo các mức độ: kể lại đoạn – kể cả truyện – kể sáng tạo. Học sinh có thể kể theo nhóm, đóng vai, kể qua tranh, kể bằng sơ đồ tư duy.
Rèn kỹ năng kể qua phản hồi tích cực: Tạo môi trường an toàn, khuyến khích học sinh kể tự nhiên. Giáo viên nên phản hồi tích cực, góp ý nhẹ nhàng, ghi nhận nỗ lực sáng tạo.
Tích hợp đa dạng hoạt động: Tổ chức trò chơi: ghép tranh – sắp xếp tranh theo truyện – thi kể chuyện. Tổ chức “Góc kể chuyện” hoặc “Góc nghe truyện” trong lớp.
Nguyên tắc thiết kế tiết dạy phù hợp với bộ sách
| Nguyên tắc | Cụ thể hóa trong dạy học nghe – kể |
|---|---|
| Bám sát mục tiêu bài học | Mỗi bài đều có mục tiêu năng lực + phẩm chất rõ ràng |
| Phát huy tính chủ động học sinh | Tổ chức kể chuyện theo nhóm – theo tranh – nhập vai |
| Tích hợp các kỹ năng tiếng Việt | Lồng ghép đọc hiểu – nói – nghe – viết |
| Liên hệ đời sống học sinh | Cho HS kể chuyện thật về gia đình, bạn bè, trường lớp |
Cách tổ chức dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực – Cụ thể bài mẫu
Ví dụ: Lớp 2 – Tuần 16 – Bài “Bông hoa tặng cô” (SGK Chân trời sáng tạo)
Mục tiêu bài học:
Năng lực: Nghe – hiểu nội dung câu chuyện; kể lại được chuyện theo tranh; biết trình bày rõ ràng, đúng trình tự.
Phẩm chất: Bày tỏ tình cảm yêu thương, kính trọng thầy cô giáo.
Gợi ý quy trình tổ chức tiết dạy
| Hoạt động | Nội dung cụ thể | Gợi ý tổ chức |
|---|---|---|
| 1. Khởi động | Gợi mở chủ đề “Thầy cô và mái trường” | Trò chơi “Đoán tranh”, kể nhanh 1 việc tốt dành cho cô giáo |
| 2. Nghe kể chuyện | GV kể hoặc mở audio bài “Bông hoa tặng cô” | Cho HS nghe 1–2 lần; sau đó trao đổi câu hỏi: Nhân vật nào? Tình huống gì? Kết thúc ra sao? |
| 3. Thảo luận – cảm nhận | Phân tích chi tiết cảm động, hành động của bạn nhỏ | Cho HS làm việc nhóm đôi: nêu suy nghĩ về món quà tặng cô và ý nghĩa |
| 4. Kể lại chuyện theo tranh | 4 tranh minh họa trong SGK | HS kể theo tranh – từng đoạn – toàn bộ truyện – thi kể giữa nhóm |
| 5. Kể sáng tạo | Thay đổi món quà, thêm lời đối thoại, kể từ ngôi thứ nhất | Cho HS nhập vai nhân vật và kể lại từ góc nhìn mới |
| 6. Mở rộng – Vận dụng | Kể lại câu chuyện về món quà tặng người thân | Giao bài tập về nhà: Kể lại cho cha mẹ, ghi âm, hoặc vẽ lại món quà muốn tặng cô giáo |
Gợi ý công cụ đánh giá năng lực học sinh
| Tiêu chí đánh giá | Mức đạt được (theo thang 3 hoặc 4 mức) |
|---|---|
| Kể đúng nội dung | ✅ Không lạc đề, đầy đủ tình tiết |
| Trình bày rõ ràng | ✅ Giọng kể to, rõ, ngắt nghỉ hợp lý |
| Thái độ, cảm xúc | ✅ Kể có cảm xúc, ánh mắt, nét mặt |
| Sáng tạo, biến đổi | ✅ Có yếu tố mới, sáng tạo phù hợp |
| Hợp tác khi kể nhóm | ✅ Tôn trọng, phối hợp tốt |
Tô Ngọc Sơn
