Tả cảnh là một trong những kiến thức và kỹ năng mà học sinh ở bất kỳ cấp học nào cũng cần phải thạo, kể cả học sinh ở giai đoạn 2 của cấp tiểu học.
Bài viết này chúng tôi cung cấp đầy đủ nhất kiến thức cần có để thực hành viết được bài văn tả cảnh. Chúng tôi hi vọng đây là tài liệu tham khảo bổ ích và thiết thực đối với các em học sinh, quý bậc cha mẹ và kể cả quý thầy cô. Xin mời mọi người cùng tham khảo!
1. Dàn ý chung bài văn tả cảnh
Mở bài: Giới thiệu cảnh sẽ tả
Thân bài:
a) Tả bao quát toàn cảnh
b) Tả chi tiết:
Tả chi tiết cảnh vật có thể lựa chọn miêu tả theo hai hướng:
* Tả chi tiết từng phần của cảnh. (tả phía trước/ phía ngoài, phía trong – trước mặt, bên phải, bên trái, ở giữa, ở phía sau, phía trên, phía dưới,….)
* Tả sự thay đổi của cảnh vật theo thời gian. (buổi sáng, buổi trưa, buổi chiều, buổi tối/ mùa nắng, mùa khô/ mùa xuân, mùa hạ, mùa thu, mùa đông,…)
Kết bài: Cảm nghĩ của người tả về cảnh vật.
2. Những từ ngữ miêu tả.
* Tả không gian
a) Tả chiều rộng:
bao la, mênh mông, bát ngát, vô tận, vô cùng, bất tận, thênh thang, rộng rộng, rộng rãi, rộng huỵch, rộng hoạc, rộng lớn, rồng rộng, rộng hẹp, rộng thềnh, …
cò bay thẳng cánh, mút tận chân trời, rộng muôn trùng, rộng khủng khiếp, rộng hết cở, rộng không thể tưởng, rộng chừng một sải tay thôi, rộng hơn khạp da bò, rộng bằng căn phòng em, rộng như cánh đồng, rộng hơn vành nón lá, rộng hơn miệng chai, rộng như miệng giếng, …
Những câu văn miêu tả cảnh hay.
Rộng hẹp nhỏ to vừa vặn cả, ngắn dài khuôn khổ vẫn như nhau.
Cái lỗ rộng huỵch.
Căn nhà rộng lớn lắm.
Người rộng rãi, tính tình rộng rãi.
Muốn thuê nhà thì nên kiếm căn nhà rộng rộng, cửa rộng rộng để dẽ ra vào.
Khu đất ấy rộng thênh thang.
Lúc ở nhà, em ấy thường mặc những chiếc áo rộng thềnh.
………………
b) Tả chiều dài:
tít tắp, tít mù khơi, muôn trùng, thăm thẳm, vời vợi, ngút ngát,… (dài) dằng dặc, lê thê, loằng ngoằng, dài ngoẵng, dài dặc, …
dài thậm thượt, dài dài, dài dặc dặc, dài đằng đẳng, dài nhằng, dài thòn, dài xọc,…
dài như con rắn, dài hơn chiếc đũa, dài như quả đậu đũa, dài gần bằng một gang tay, dài hơn một gang tay, dài như sợi dây thừng, dài lệch bệch, …
Những câu văn miêu tả cảnh hay.
Cái mình dài xọc mà may cái áo ngắn xủn (củn).
Tóc em đã dài thậm thượt rồi vậy mà không chịu hớt.
Sao em lại mặc chiếc quần dài thậm thượt vậy?
Những con quỷ hút máu người thường lè lưỡi dài nhằng, đỏ hoét.
Chiếc đầm ấy dài lê thê.
Ơn cha rộng thinh thinh như biển, Nghĩa mẹ dài dặc dặc bằng sông.
Cánh đồng dài dặc tận chân trời.
Chúng ta cần sợi dây dài dài một tí, không cần dài lắm.
………………
c) Tả chiều xa:
xa gần, xa hoắc, xa khơi, xa lắc, xa lơ, xa mú, xa tắp, xa tít, xa tít mù, xa thăm thẳm, xa thẳm, xa vợi, xa xa, xa xăm, xa xôi, …
xa lơ xa lắc, xa mú tí tè, xa mút tầm mắt, xa không còn thấy bóng dáng, xa đến nổi nhìn thấy nhỏ hơn hạt tiêu, xa vời vợi, xa biệt mù, xa biệt mù khơi, xa dịu vợi, xa không còn thấy bóng dáng, xa xắc…
Những câu văn miêu tả cảnh hay.
Đây đến đó xa gần?
Dầu em buôn bán xa gần; Làm sao tránh khỏi cửa tuần của anh.
Người đâu xa hoắc cũng nhìn bà con.
Cô ấy đã đi xa lắc rồi.
Tôi phải đi xa mú mới có một cái nhà.
Trời ơi, đây đến đó, đường xa thăm thẳm.
Ở đây sống cũng được, đi đâu cho xa vời.
Sao bạn cứ khéo lo chuyện xa vời.
Mẹ ơi vãi chài xa xa, kéo con cá lóc nhảy qua bên bàu.
Anh em chú bác, xa xắc chi đâu mà khách sáo.
………………
d) Tả chiều cao:
chót vót, cao vút, chất ngất, vời vợi, cao ngất, cao nghệu, cao nhòng, cao ráo, cao tít, cao vọi, cao nghều, cao dong dỏng, cao lớn, ….
cao trật ót, cao lêu nghêu, cao như tre miểu, cao lều khều, cao hơn em một tí, cao hơn đầu người, cao tận vai em, cao hơn mẹ em, cao đến tận mái nhà, cao hơn một thước, cao chất ngất,…
Những câu văn miêu tả cảnh hay.
Ăn gì cao lớn đẩy đà làm sao!
Lâu đài cao ngất.
Lâu đài cao chất ngất.
Người cao nghệu, cột cờ cao nghệu.
Ai cũng bảo anh ấy cao nhòng.
Nhà cất coi cao ráo.
Anh ấy cao trật ót, tôi phải ngước mặt lên, ót đụng gáy mới nhìn thấy mặt anh ta.
Nóc chùa trên đỉnh núi cao vọi.
………………
e) Tả chiều sâu:
hun hút, thăm thẳm, hoăm hoẳm, sâu hoáy, sâu hoắm, sâu hóm, sâu rộng, sâu sâu, …
sâu thăm thẳm, sâu thẳm, sâu ngút ngát, sâu dịu vợi, sâu vời vợi, sâu mịt mù, sâu mù mịt, sâu vô cùng, sâu không thể tưởng, sâu muôn trùng, sâu khủng khiếp, sâu tận mạng, sâu hết chỗ nói, …
Sâu như đáy đại dương, sâu như động không đáy, sâu như lòng giếng, sâu tận đáy đìa, sâu như đáy sông, sâu như hang cọp, sâu như hang rắn,…
Những câu văn miêu tả cảnh hay.
Rốn em ấy thật sâu.
Cái lỗ sâu hoáy, cái rốn sâu hoáy.
Cặp mắt sâu hoắm.
Hiểu biết sâu rộng, thảo luận sâu rộng; cái sân sâu rộng, cái giếng sâu rộng.
Cái lỗ ấy cần khoét sâu sâu nhé!
Bạn nên đi vô sâu sâu chút nữa thì sẽ nhìn thấy.
Cái hang này sâu thăm thẳm.
………………
* Tả khoảng cách các đối tượng
gần gần, không xa, độ chừng, khoảng chừng, ước chừng, độ khoảng, gần lắm, xa xa một tí,
gần đây thôi, đi chừng nửa giờ, chạy xe khoảng 15 phút là đến nơi, rất gần, chừng 2 cây số, độ khoảng 3 km, cũng gần đây thôi, con đường phía trước là đến (thấy), cách khoảng 5 cái nhà, đi khoảng 300 mét, đi không đầy 5 phút, xa lắm, phải băng rừng vượt suối, phải băng qua cánh đồng, xa tít tắp, cách nhau cái cầu, …
Những câu văn hay
Từ đây đến đó không xa lắm đâu.
Bạn đi khoảng 15 phút nữa là sẽ đến.
Anh bỏ 5 căn nhà nữa là sẽ đến nơi.
Từ đây đi về đó mất khoảng 30 phút thôi.
Nhà tôi đến chợ phải băng qua cánh đồng này.
Nhà chúng tôi chỉ cách nhau cái cầu nhưng như xa tít tắp vậy.
Chỉ còn khoảng 5 bước nữa thôi nhưng cụ vẫn không thể dời chân.
Chúng tôi phải băng rừng vượt suối mới đến được nơi đây.
Nhà bạn ấy ở gần trường đây thôi.
………………
* Tả màu sắc cảnh vật
xanh da trời, tím ngắt, đo đỏ, phót hồng, trăng trắng, tối ồm, vàng vàng, hồng phấn, xanh mát, xám xì, …
xanh xì, xanh như tàu lá, một góc trời tối om, ửng hồng cả một vùng, sáng lòa như ánh điện, lờ mờ, mờ nhạt, xám xịt cả một vùng, đen ngòm cả một góc trời, vàng xuộm cả một cánh đồng, đỏ chói như ánh mặt trời, phủ rêu xanh…
Những câu văn hay
Cánh đồng bỗng dưng vàng xuộm lại.
Ngôi nhà đã được khoác lên chiếc áo lam mới tinh.
Cánh đồng que em xanh rì, một màu xanh tươi mát.
Bầu trời tối om bỗng dưng bừng sáng.
Cả công viên như được khoác lên một chiếc áo màu ngọc bích vừa quý phái, vừa sang trọng.
Chiếc hồ ấy vào những buổi trưa hè đã vội vàng nhanh chóng thay màu áo.
Buổi sáng, lúc ánh nắng dạo chơi, chiếc hồ lại khoe chiếc áo lam tuyệt đẹp.
Khi đã ngậm no bầu sữa, cũng là lúc chiếc áo xanh của cánh đồng lúa ngày nào bạc màu, lại thấp thoáng ánh vàng của chiếc áo phong sương.
…………………
* Tả vẻ đẹp của cảnh
nguy nga, tráng lệ, lung linh, hùng vĩ, sặc sỡ, tươi mát, kêu sa, lộng lẫy, hoành tráng, tráng lệ, rực rỡ, tuyệt đẹp, hấp dẫn, lạ mắt, đẹp mắt, lạ thường, đồ sộ, ngộ nghĩnh, độc đáo, khang trang, trang nhã, ….
ồn ào, náo nhiệt, sôi động, yên tĩnh, vắng vẻ, lạnh lùng, vắng teo, vắng ngắt, vui nhộn, sung túc, trù phú, đầm ấm, huyền ảo, kỳ bí, ấn tượng, thoáng đãng, mát mẻ, thoải mái, rộn rã, ….
đẹp lộng lẫy, đẹp như một bức tranh thủy mặc, lộng lẫy vô cùng, hùng vĩ kêu sa, có một không hai, độc nhất vô nhị, chưa nơi nào có được, đẹp nhất trên đời này, uy nga tráng lệ, phong phú lạ thường, hình thù độc đáo, kì vĩ lạ thường, đầy ắp những kỉ niệm, xanh mướt trải dài mênh mông …
tia nắng nhẹ nhàng và làn gió mơn man, vui vẻ và thanh bình, bình dị mà đẹp đẽ và yên bình, ….
Những câu văn hay
Bầu trời lúc này không còn cao và xanh như sáng sớm.
Ngắm nhìn những cánh diều bay cao trên bầu trời lộng gió, em cảm thấy thật tuyệt vời.
Mỗi lần được ngắm nhìn khung cảnh cánh đồng quê hương, em vô cùng tự hào khi được sinh ra và lớn lên tại đây.
Sáng sớm, trên cánh đồng, không gian thật thoáng đãng, mát mẻ.
Tiếng kêu như xé rách khoảng không yên tĩnh.
Không khí buổi sáng mùa thu thật dễ chịu với những tia nắng nhẹ nhàng và làn gió mơn man, sẽ lạnh.
Một buổi sáng diễn ra trên đường phố Hồ Gươm thật là vui vẻ và thanh bình.
Hít thở không khí trong lành, ngắm cảnh đường phố bình dị mà đẹp đẽ và yên bình, tâm trạng vô cùng thoải mái.
Đằng Đông, cả một khoảng trời hồng rực như lửa cháy.
Ông mặt trời đang từ từ vén bức màn mây và thức dậy, xung quanh, những mảng màu mây hồng, vàng, cam đan xen nhau tạo nên một khung cảnh bình minh rực rỡ tuyệt đẹp.
Đến đây em bị choáng ngợp bởi màu sắc sặc sỡ và hình khối khổng lồ của những họa tiết trang trí.
Dưới làn nước xanh trong, cá heo vụt lên nhào lộn rất điêu luyện.
Khu hồ bóng rất rộng với những trái banh xanh đỏ hấp dẫn.
Nhà văn hóa nằm trong khuôn viên rất đẹp.
Từng làn sương mỏng vẫn còn e ấp đọng lại trên những cành cây, ngọn cỏ tạo thành lớp màng trông thật lạ biết bao.
Ánh mặt trời nhẹ dịu, tỏa sáng khắp muôn nơi, đánh thức vạn vật thức giấc để bắt đầu ngày mới.
Buổi sáng con đường rộn rã hẳn lên.
Buổi trưa đường lạnh lùng ít được hỏi han.
Con đường dẫn vào trường được đổ bê tông phẳng lì.
Ngôi trường thân yêu của em lấp ló sau những hàng cây xanh.
Cái không khí tấp nập, ồn ào cứ dần dần rộ lên bao trùm cả khu trường.
Trường nằm tại một khu đất cao ráo, rộng rãi theo hướng về phía ngoài mặt đường quốc lộ.
Ngôi nhà xinh xắn có sân trước, sân sau rất thoáng mát.
Từ khi xây dựng, ngôi nhà bốn tầng vẫn khoác trên mình màu xanh lam dịu mát.
Tôi thích nhất mỗi dịp sinh nhật ai đó, mẹ tôi trang trí ngôi nhà này đẹp lung linh.
Con sông như một dải lụa trắng mềm mại vắt qua cánh đồng xanh mướt lúa khoai rồi chảy qua làng em.
Dòng sông lúc đó như một tấm gương dài phẳng lặng soi bóng mây trời.
Con sông trầm ngâm phản chiếu những hàng tre đỏ bóng mát rượi xuống đôi bờ.
Những đám mây đen ùn ùn kéo đến che phủ bầu trời.
Bầu trời quang đãng như vừa được giội rửa. Ánh nắng chan hoà xuống mặt đất.
Bỗng nhiên, từ đâu, từng đám mây đen kéo đến khiến bầu trời đen lại. Mọi vật dường như tối sầm lại.
Ánh trăng phết nhẹ lên các mái nhà, chiếu những tia sáng li ti qua các kẽ lá, soi xuống mặt đường như muôn vàn hạt ngọc nhỏ.
Trăng giống như một chiếc đĩa khổng lồ đang lơ lửng trên không trung, làm bạn cùng với những vì sao nhỏ bé.
………………….
Ngọc Sơn (biên soạn)
